Feiten over muskusossen
Gezien hoe gewelddadig hun leven kan zijn, is het misschien een verrassing dat muskusossen zo lang leven. Twintig jaar is immers een lange tijd als je regelmatig je kuddegenoten aanvalt, schopt en kopstoot.
Maar dat is het harde leven van de gemiddelde muskusos.
Muskusossen zijn een ruige groep gehoefde, harige dieren die nauwer verwant zijn aan geiten en schapen dan aan enige andere soort - zelfs ossen. In de binomiale nomenclatuur bekend als Ovibos moschatus, danken muskusossen hun Engelse naam aan de sterke geur die de mannetjes verspreiden tijdens het paarseizoen.
Soms zien we muskusossen in Groenland, die ons aanstaren alsof ze willen zeggen: "Wat ga je eraan doen?" Maar ondanks hun indrukwekkende verschijning krijgen deze Arctische overlevingsdieren niet vaak de aandacht die ze verdienen.
Om dit recht te zetten zijn hier acht interessante feiten over dit agressieve maar geliefde Arctische dier.
1. Muskusossenwol is een van de warmste natuurlijke vezels op aarde
We hebben al eerder vermeld dat poolvossenbont een van de meest isolerende vezels is die door welk dier dan ook wordt gekweekt, maar muskusossenbont is een zeer goede concurrent.
Muskusossen hebben twee lagen bont: de buitenste laag staat bekend als "beschermhaar" en de binnenste laag heet "qiviut". Het beschermhaar is grof en lang en komt bijna tot op de grond, stoot water af en blokkeert ultraviolette stralen. De qiviut is duidelijk anders.
Qiviut is een zachte onderwol die muskusossen elke lente afwerpen. Het is sterker dan schapenwol, acht keer warmer en naar verluidt zachter dan kasjmier. Het krimpt ook niet in water en is erg duurzaam. Bij goed onderhoud gaat het meer dan 20 jaar mee.
Het zal je dan ook niet verbazen dat er een stevig prijskaartje aan hangt.
2. Het hoeden van muskusossen is een belangrijk sociaal ritueel
Muskusossen zijn kuddedieren en vormen groepen van 12 tot 24 leden. In de Arctische zomer verspreiden deze kuddes zich een beetje, waardoor er nog maar acht tot twintig muskusossen per kudde overblijven.
Hoewel muskusossen geen territoria hebben, markeren ze wel hun sporen met pre-orbitale klieren onder hun ogen die geurmarkers afscheiden.
Dominante mannetjes muskusossen verjagen concurrenten van de beste voedselbronnen door op de grond te stampen, met hun kop te zwaaien, te brullen en "rush and butt"-rituelen uit te voeren. Ze kunnen zelfs andere mannetjes schoppen, zoals ze met vrouwtjes doen tijdens de paartijd, of ze soms voor de gek houden.
Kuddes muskusossen slaan echter de handen ineen als ze bedreigd worden. Stieren vormen een beschermende cirkel met hun hoorns naar buiten gericht en vormen zo de eerste verdedigingslinie.
3. Het dieet van muskusossen is strikt vegetarisch
Arctische wilgen, grassen, houtachtige planten, korstmossen en mossen vormen het dieet van de muskusos. Daarom blijven muskusossen meestal in vochtige gebieden zoals rivierdalen en verhuizen ze alleen naar hoger gelegen gebieden om de zware wintersneeuw te vermijden.
Tijdens de winter leven muskusossen van wilgen. In seizoenen waarin voedsel gemakkelijker beschikbaar is, eten ze echter graag de zoetere en voedzame grassen.
4. Fokken is een ruige aangelegenheid voor muskusossen
Zoals eerder vermeld is de sociale orde van de muskusos grotendeels gebaseerd op een agressieve hiërarchie van dominante mannetjes die jonge dieren en de minder agressieve mannetjes ondergeschikt maken. Hun relatie met vrouwtjes, vooral tijdens het paarseizoen, is niet anders.
Mannelijke en vrouwelijke muskusossen, die op respectievelijk drie en vijfjarige leeftijd geslachtsrijp zijn, beginnen begin juli aan hun paringsritueel.
Mannetjes vallen elkaar aan en rammen elkaar tot ondergeschikten zich gewonnen geven, waardoor harems van ongeveer zes vrouwtjes ontstaan. Aan het einde van de zomer hergroeperen de muskusossen zich als een kudde, waarna de vrouwtjes bevallen. Deze vrouwelijke muskusossen worden dan agressief en beslissen over hun graasgebied.
De kalveren worden geboren van april tot juni en krijgen twee maanden lang melk van hun moeder, maar zijn binnen een paar uur na de geboorte klaar om met de kudde mee te trekken.
5. Muskusossen hebben zeer beschermende hoofden
Je vraagt je misschien af hoe muskusossen al dat gebeuk en gespartel met hun hoofd overleven zonder in kwijlende, hersendode lemmingen te veranderen - vooral aan het begin van het paarseizoen.
Ze redden zich eigenlijk opmerkelijk goed.
Een beschermende luchtzak tussen de hersenen en de schedel van muskusossen voorkomt dat deze twee vitale delen van hun anatomie met elkaar in botsing komen, waardoor ernstige schade aan de hersenen van het dier wordt voorkomen. Met andere woorden, 's werelds slechtste bokstegenstanders.
6. Ondanks hun grootte en kracht hebben muskusossen een paar roofdieren
Zelfs de sterkste dieren hebben roofdieren (menselijke of andere), muskusossen inbegrepen.
Muskusossen vallen vaak ten prooi aan Arctische wolven, die inderdaad verantwoordelijk zijn voor ongeveer de helft van hun sterfte door predatie. Ijsberen doden soms ook muskusossen en er zijn grizzlyberen bekend die achter de zuidelijker gelegen kuddes aanzitten.
Berensterfte komt echter meestal alleen voor bij zeer jonge of zeer oude muskusossen, die deel uitmaken van kleinere kuddes of die niet beschermd werden door de verdediging van de kudde.
7. Muskusossen overleefden de laatste ijstijd
Het overleven van een ijstijd geeft je een behoorlijke reputatie.
De muskusos is een van de slechts twee Arctische diersoorten die aanspraak kunnen maken op deze prestatie (de andere zijn rendieren) en kwam ongeveer 10.000 jaar geleden uit het Pleistoceen. Maar zijn aantal nam sterk af en alleen de Noord-Amerikaanse populatie overleefde.
Deze populatie verplaatste zich geleidelijk over de Canadese Arctische archipel en kwam rond 350 n.Chr. via Ellesmere Island aan in Groenland, in het latere deel van het Haloceen, ons huidige geologische tijdperk.
8. Niet alleen dat, muskusossen herstelden zich van bijna-uitsterving
Alsof het doorstaan van een ijstijd nog niet genoeg was, keerden muskusossen ook terug van bijna-uitsterven in Noord-Amerika.
Aan het eind van de 19e eeuw waren er bijna geen muskusossen meer over in de noordelijke regio's van Noord-Amerika. Toch werd deze populatie uiteindelijk vernieuwd na de introductie van 34 muskusossen vanuit Groenland in de jaren 1930.
Tegenwoordig leven er naar schatting 80.000 tot 125.000 muskusossen in de wereld en hun staat van instandhouding is het minst zorgwekkend.
Goed gedaan, muskusossen. Jullie maken ons trots.