IJsbergen: betekenis, definities, feiten
Weinig natuurverschijnselen zijn meer verbonden met Antarctica en het noordpoolgebied dan ijsbergen, brokken drijvend zoetwaterijs waarvan het grootste deel (ongeveer 90%) verborgen ligt onder het wateroppervlak. Ze worden gevormd wanneer stukken ijs van ijsplaten en gletsjers afbreken, of afkalven, en in het water vallen. Het natuurlijke drijfvermogen van ijsbergen komt van de luchtbellen die erin opgesloten zitten en die tienduizenden jaren oud kunnen zijn. IJsbergen moeten niet worden verward met ijsschotsen, dat zijn platte en kleinere platen van gebroken zee-ijs.
Arctische en Antarctische ijsbergen
Ocebergs komen zowel op de Noordpool als op Antarctica voor, hoewel elk gebied iets andere ijsbergen produceert. Arctische ijsbergen zijn meestal kleiner en minder talrijk, en hun vorm is meestal onregelmatiger dan die van Antarctische ijsbergen. Men denkt dat dit komt door de ruwe en gepleten topografie waarop de meeste Arctische gletsjers ontstaan.
Antarctische ijsbergen daarentegen zijn over het algemeen groter en kunnen soms wel enkele miljarden tonnen wegen. Ze kunnen zelfs zo groot zijn als kleine eilanden. (IJsberg B-15 was groter dan Jamaica.) Grote tabula-ijsbergen komen alleen op Antarctica voor, en veel kleinere ijsbergen breken ervan af.
Antarctica’s ijsberg kolossen
Hoewel ijsbergen zowel in het hoge noorden als het hoge zuiden voorkomen, staat Antarctica erom bekend de echte reuzen voort te brengen. In juli 2017 produceerde de Larsen C Ice Shelf, de op drie na grootste ijsplaat van Antarctica, een van de meest kolossale ijsbergen die ooit in de moderne wereld zijn waargenomen: A68, groter dan de staat Delaware en twee keer zo groot als Luxemburg.
Jaren daarvoor, in het voorjaar van 2000, brak de B-15 ijsberg af van Antarctica’s Ross Ice Shelf. B-15 blijft de grootste berg ooit geregistreerd. Op zijn grootst was hij groter dan het eiland Jamaica, met een oppervlakte van 11.000 vierkante km, een breedte van 37 km en een lengte van 295 km.
Voordat deze ijsbergen werden gevormd, brak de ijsberg A23a in 1986 van de Filchner-Ronne Ice Shelf. Hij bleef jarenlang vastzitten op de zeebodem, maar in 2020 begon hij eindelijk te bewegen. In november 2023 werd A23a gezien terwijl hij de noordelijke punt van het Antarctisch Schiereiland passeerde en op weg was naar de Zuidelijke Oceaan.
Ijsbergen, ijsplaten, gletsjers en opwarming van de aarde
Als het klimaat stijgt, kalven ijsplaten en gletsjers sneller af en produceren ze meer ijsbergen. Veel wetenschappers geven de schuld aan de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde en beweren dat dit versnelde afkalven het gevolg is van kooldioxide en andere verontreinigende stoffen die door de industrie worden uitgestoten. Anderen beweren dat het afbreken van reusachtige ijsbergen niet noodzakelijk een voorbode is van slechtere ijsomstandigheden in de toekomst.