Naam: Orka (Orcinus orca)
Lengte: 5.5-9.8 meter
Gewicht: 10.000 kg (10 ton)
Verspreidingsgebied: Wereldwijd
Beschermingsstatus: Algemeen wordt de beschermingsstatus aangeduid als ‘onvoldoende data beschikbaar’ omdat de Orka populatie eigenlijk bestaat uit twee of meer verschillende soorten. Sommige van deze specifieke groepen, zoals de ‘Southern Resident’ groepen voor de westkust van Noord-Amerika staan op de lijst met bedreigde diersoorten van de Verenigde Staten.
Dieet: Niet alle Orka’s eten hetzelfde, het dieet varieert per specifieke subgroep. De verschillende diëten bestaan onder andere uit vis, haaien, roggen, zeehonden, Walrussen, zeeleeuwen, otters, pinguïns en andere zeevogels, schildpadden, inktvissen, octopussen en walvissen.
Uiterlijk: Zwart met witte plekken rond de ogen en een witte buik. De Orka, het grootste roofdier van alle zeedieren, is een lid van de dolfijnfamilie. Als een van ‘s wereld beste jagers hebben Orka’s zeer goed ontwikkelde jachttechnieken. Hoewel ze in alle oceanen voorkomen leven Orka’s toch vooral in de koudere wateren in het noord- en zuidpoolgebied. Na de mens worden Orka’s beschouwd als het meest wijdverspreide zoogdier op aarde.
Hoe jagen Orka’s?
Over de gehele wereld bekeken hebben Orka’s een zeer gevarieerd dieet. Wanneer we echter focussen op één specifieke groep Orka’s dan blijkt dat hun diëten en jachtpatronen zeer gespecialiseerd zijn.
Orka’s hebben tanden en jagen in groepen, net zoals wolven. Sommige groepen laten zeer goed ontwikkelde jachttechnieken zien. Zo zwemmen Orka’s in de polaire gebieden bijvoorbeeld zeer snel onder een ijsschots met daarop zeehonden of pinguïns door. Door de hierdoor veroorzaakte golf kantelt het ijs en valt de prooi in het water, waar andere leden van de groep liggen te wachten. In andere gebieden tonen Orka’s hun “herders” kwaliteiten, door zeer goed onderling samen te werken om prooien (bijvoorbeeld haaien, walvissen, kleinere vissen) naar het wateroppervlak te drijven waarna de Orka’s ze met hun gigantische staartvinnen bewusteloos kunnen slaan en opeten. Bij het jagen op grotere dieren, zoals blauwe vinvinssen, wordt de prooi urenlang opgejaagd en van alle kanten gebeten en stukken vlees weggescheurd.
Orka’s staan er ook om bekend dat ze soms heel dicht bij het strand komen om een prooi te vangen, zoals een zeehond op het land of ijs, of om prooien het water in te jagen waar andere Orka’s op hen wachten. Bepaalde groepen Orka’s rond Noorwegen en Groenland, zogenaamde “Residents”, zijn gespecialiseerd in het jagen op haring. Ze volgen de grote scholen haring het hele jaar door. Grote volwassen dieren moeten per dag wel 100 kg aan voedsel eten, het equivalent van een stevige volwassen man.
Zijn Orka’s sociaal?
Orka’s zijn zeer sociale dieren die in groepen samenleven, de zogenaamde “pod’s. De sociale structuur van een pod is enorm ontwikkeld zoals dat enkel wordt waargenomen bij olifanten en bij hogere primaten zoals de mens.
De residente pod’s, ook wel “Residents” genoemd, zijn Orka’s die het hele jaar door binnen een bepaald gebied blijven, dit in tegenstelling tot de “Transients”, pod’s die niet sterk met een specifiek gebied verbonden zijn. De resident pod bestaat zelf ook weer uit kleinere groepen, de zogenaamde matrilines. Een matriline bestaat zelf uit gemiddeld 5 Orka’s en heeft een familieverband welke gebaseerd is op de vrouwelijke lijn. Omdat vrouwelijke Orka’s tot 90 jaar oud kunnen worden kunnen de matrilines uit wel 4 generaties Orka’s van een familie bestaan.
Op zijn beurt vormen meerdere pod’s samen een Clan. Clans hebben meestal een soort matriarchale gemeenschappelijke voorouder maar zijn wel zo verschillend geworden dat ze verschillende ‘accenten’ in hun taal hebben. Tenslotte zijn er ook “Communities”. Deze gemeenschappen bestaan uit een losse vereniging van Clans. Deze Communities zijn zo divers dat ze soms niet eens dezelfde dialecten delen.
Door de diversiteit in “talen” van hun roep zijn Orka’s in staat leden van hun eigen pod te onderscheiden van vreemde of minder bekende Orka’s. Het aantal Orka’s binnen een pod kan sterk variëren. Residente pod’s kunnen tussen de 5 en 50 leden tellen (die Communities vormen van een honderdtal leden) en transient pod’s hebben gewoonlijk 7 leden of minder, sommige tellen slechts één volwassen mannelijk dier.
De Orka’s kunnen binnen een pod met elkaar strijden over dominantie door langs mekaar te schuren met hun tanden, kopstoten te geven of te bijten.
Hoe snel bewegen Orka’s zich voort?
Orka’s halen gemiddelde snelheden tussen de 10 en 15 km per uur. Tijdens een korte spurt kunnen ze tot wel 45 km per uur komen.
Hoe planten Orka’s zich voort?
Vrouwelijke Orka’s worden geslachtsrijp rond hun 15e jaar en zijn vruchtbaar tot hun 40e. Net zoals bij mensen gaan ook vrouwelijke Orka’s door een menopauze en leven ze daarna nog tientallen jaren voort zonder vruchtbaar te zijn. Mannelijke Orka’s zullen om inteelt te voorkomen hun groep verlaten wanneer ze gaan paren. Wanneer een vrouwtje zwanger is duurt de dracht ongeveer 15 tot 18 maanden. Moeders brengen ongeveer elke 5 jaar meestal één enkel kalf ter wereld. Het kalf is ongeveer 2.4 meter lang en weegt rond de 180 kg. Alle leden van de pod zijn betrokken bij het grootbrengen van het kalf. Het kalf wordt gespeend wanneer het ongeveer 1 jaar oud is en het duurt dan gemiddeld nog een jaar voordat het volledig gespeend is.
Hoe oud worden Orka’s?
Een vrouwelijke Orka zal in het wild tussen de 50 en 80 jaar oud kunnen worden. Van sommige vrouwtjes is echter bekend dat ze zelfs ouder dan 100 jaar werden. Een mannelijke Orka in het wild wordt een stuk minder oud, ongeveer 30 jaar, al zijn er mannetjes bekend die ouder dan 60 jaar werden.
Hoeveel Orka’s leven er?
Schattingen gaan ervan uit dat het minimumaantal Orka’s dat in het wild leeft zo’n 50.000 bedraagt.
De “National Marine Fisheries Service” van de Verenigde Staten verdeelt dat aantal als volgt over de verschillende gebieden:
- Antarctica - 25.000
- Tropische Stille Oceaan - 8500
- Noordoostelijke Stille Oceaan - 2000 tot 2700
- Noorwegen en Groenland - 500 tot 1500
Hebben Orka’s natuurlijke vijanden?
Orka’s staan aan de top van het ecosysteem, ze hebben geen natuurlijke vijanden boven zich in de voedselketen.
Vallen Orka’s mensen aan?
Er zijn een aantal incidenten geweest zijn in zeeaquaria, waarbij mensen bang gemaakt werden, gewond raakten en zelfs zijn gedood. Berucht is de gevangen mannelijke Orka in Seaworld Tilikum (bekend geworden door de documentaire uit 2013 ‘Blackfish’) die drie van zijn trainers doodde.
In het wild zijn er echter, voor zover bekend, nog nooit mensen door Orka’s gedood. Orka’s zijn zelfs nieuwsgierig en speels tegenover mensen (die niet op hen jagen) en geven shows of maken er een spelletje van de vangsten van vissers te stelen.
7 Interessante weetjes over Orka’s
- Orka’s zijn eigenlijk een soort dolfijnen.
- Sommige Orka’s blijven hun hele leven bij hun moeder.
- Er is zover bekend geen sociale interactie tussen transient en resident pod’s.
- Kalveren kennen de roep van hun moeder, zelfs als andere leden van de gemeenschap (met andere dialecten) in de buurt zijn.
- Van Orka’s is bekend dat ze mensen helpen bij het jagen op walvissen.
- Het Siberische Yupik-volk geloofde dat Orka’s in de zomer walvissen waren en in de winter wolven.
- Van residente Orka’s is bekend dat ze soms vredelievend naast andere zeedieren leven zoals zeehonden en zeeleeuwen terwijl transient Orka’s erop jagen.