Naam: Noordelijke zeeolifant (Mirounga angustirostris) en Zuidelijke Zeeolifant (Mirounga leonine)
Lengte: Tot 6.2 meter
Gewicht: Tot 4.000 kg.
Verspreidingsgebied: Noordelijke zeeolifant: Westkust en eilanden van Noord-Amerika. Zuidelijke zeeolifant: Antarctische en sub-Antarctische wateren.
Beschermingsstatus: Niet bedreigd
Dieet: Inktvis, vis, haaien, roggen, weekdieren, schaaldieren, krill, algen
Uiterlijk: Zwart of bruin-roodachtig
Hoe jagen zeeolifanten?
De Noordelijke zeeolifanten zijn nachtelijke jagers die tussen 300 en 800 meter duiken. Mannelijke dieren jagen vaak langs het continentale plat en zoeken hun voedsel op de oceaanbodem terwijl vrouwelijke dieren vaker in de open oceaan jagen. Omdat ze geen vermogen tot echolocatie bezitten moeten zeehonden hun ogen gebruiken (mogelijk ook doordat sommige van hun prooien lichtgevend zijn) en kunnen ze met hun vibrissae (snorharen) bewegingen in het water op pikken. Mannetjes keren elk jaar terug naar dezelfde gebieden om te jagen, vrouwtjes kiezen die eerder willekeurig. Zuidelijke zeeolifanten duiken 400 tot 1000 meter diep voor telkens maximaal 20 minuten. De diepste waargenomen duik was meer dan twee keer zo diep als het gemiddelde, meer dan 2100 meter onder de zeespiegel. Om lang onderwater te kunnen blijven moeten ze voor het duiken uitademen zodat ze alle gassen uit hun lichaam verdwijnen. Doen ze dit niet dan zouden ze last krijgen van decompressieziekte, hetzelfde lot dat duikers ondergaan wanneer ze de effecten van de waterdruk op de gassen in hun lichaam tijdens het opstijgen negeren.
Om het zuurstofgehalte toch op peil te kunnen houden tijdens het duiken hebben zeeolifanten een enorme hoeveelheid bloed in hun lichaam, ze hebben wel het dubbele volume aan bloed in vergelijking met landzoogdieren van dezelfde grootte. Ook bevat het bloed zo’n 50% meer hemoglobine, waardoor ze veel zuurstof in het bloed kunnen opslaan. Daarnaast slaan ze ook zuurstof op in de spieren. Tijdens het duiken vertraagt de hartslag van de gebruikelijke 50-120 slagen per minuut tot slechts 5-15 slagen en wordt de bloedtoevoer naar niet vitale organen afgesloten waardoor het zuurstofverbruik sterk beperkt wordt.
Zijn zeeolifanten sociaal?
Tijdens de paartijd moeten de volwassen mannetjes strijden voor dominantie over de harems, ze moeten voortdurend blijven vechten om hun status te verdedigen. De mannetjesdieren moeten daarom in de paartijd op het land blijven om hun harem en territorium te verdedigen, wat tot gevolg heeft dat ze niet wegkunnen om te jagen. Bij de strijd zetten ze hun formidabele gewicht en grote tanden tegen elkaar in. Een fatale afloop is zeldzaam maar de gevechten kunnen wel voor stevige snijwonden zorgen. Als ze op zee zijn jagen zeeolifanten solo.
Hoe snel kunnen zeeolifanten zich voortbewegen?
Op het land kunnen ze tegen maximaal 5 km per uur voortschuifelen, bij het zwemmen halen ze snelheden tussen de 5 en 10 km per uur.
Hoe planten zeeolifanten zich voort?
Vrouwelijke zeeolifanten zijn geslachtsrijp vanaf dat ze 3 jaar zijn. Mannetjes zijn meestal geslachtsrijp rond de 6 jaar maar zijn niet sterk genoeg om een dominante stier te zijn tot ze 9 jaar zijn. De stieren arriveren op de paargebieden (stranden) tussen december en januari en houden dan gevechten voor dominantie. Vervolgens vormen ze harems uit de arriverende vrouwtjes. Elke harem heeft tussen de 30 en 100 vrouwtjes, afhankelijk van de sociale status van het mannetje. Mannetjes die de strijd verliezen zullen aan de rand van de kolonie rond blijven hangen, hopend op een vluggertje met de vrouwtjes in de marge, voordat de dominante stier hen verjaagt. De mannetjes met de hoogste status kunnen tijdens hun leven wel 500 pups verwekken.
De vrouwtjes komen zwanger op de stranden aan, een gevolg van het vorige paarseizoen, 11 maanden geleden. De pups worden ongeveer 5 dagen na aankomst van de vrouwtjes geboren. Ze wegen dan ongeveer 32 kg en zullen 26 dagen na de geboorte gespeend worden. Het paren gebeurt in de laatste dagen van de zoogperiode. De kalveren worden abrupt gespeend van de moedermelk wanneer de moeder terug naar zee trekt. De pups hebben in de tussentijd hun gewicht verviervoudigd tot zo’n 120 kg. Ze zullen echter weer 1/3e van hun gewicht verliezen tijdens de komende 8 weken omdat ze achterblijven in de kolonie en zelf moeten leren zwemmen en jagen.
Hoe oud kunnen zeeolifanten worden?
Vrouwelijke zeeolifanten worden ongeveer 20-25 jaar oud, mannelijke leven gemiddeld 15 jaar.
Hoeveel zeeolifanten zijn er?
Ooit waren ze door de jacht bijna uitgeroeid maar dankzij natuurbeschermingsmaatregelen wordt de populatie vandaag geschat op zo’n 910.000 dieren, onderverdeeld in:
- Noordelijke zeeolifanten - 170.000
- Zuidelijke zeeolifanten - 740.000
Hebben zeeolifanten vijanden?
De pups zijn een prooi voor haaien, Zeeluipaarden en zeeleeuwen. Zowel de pups als de volwassen dieren kunnen aangevallen worden door Orka’s.
7 Verhelderende weetjes over zeeolifanten
- De Noordelijke zeeolifant is het enige zoogdier dat twee keer per jaar migreert.
- Ze kunnen wel 33.800 km per jaar afleggen, de langste migratieroute van alle zoogdieren.
- Zeeolifanten kregen hun naam wegens hun opmerkelijke proboscis (neus) die lijkt op een olifantenslurf. De ‘slurf’ heeft twee functies. Mannetjes gebruiken de proboscis om een luid gebrul te kunnen laten horen dat andere mannetjesdieren moet afschrikken. Zowel mannetjes als vrouwtjes gebruiken het als een soort ‘rebreather’ (een aqualong, een duikapparaat) - het neemt vocht op uit de lucht wanneer ze uitademen, wat belangrijk is tijdens hun periode van vasten tijdens het paarseizoen, wanneer ze niet kunnen eten en drinken.
- Zeeolifanten en Monniksrobben zijn de enige zeehonden die vervellen - ze schuren periodiek de buitenste laag van hun huid af. Ook mensen vernieuwen hun huid maar doen dit in tegenstelling tot zeeolifanten voortdurend. Dit continue proces vergt echter een constante bloedcirculatie naar de huid. Voor zeehonden zou dit betekenen dat het bloed langs de buitenkant van hun blubberlaag moet stromen waardoor ze te snel zou afkoelen.
- Mannelijke dieren vormen een schild van verhoornde huid op hun borst om hen zo beter te beschermen tijdens de gevechten met andere mannetjes.
- Zeeolifanten spenderen ongeveer 90% van hun leven in het water. Ondanks hun gigantische kolonies aan land zijn het eenlingen op zee.
- Mannetjes kunnen tot wel 10 keer meer wegen dan vrouwtjes, de meest ongelijke geslachtsverdeling van alle zoogdieren.