Naam: Potvis (Physeter macrocephalus)
Lengte: 16-20 meter
Gewicht: 40.000-55.000 kg
Verspreidingsgebied: Sub-Arctische, sub-Antarctische en Atlantische wateren
Beschermingsstatus: Kwetsbaar
Dieet: Voornaamste dieet inktvis; consumeert ook vis, octopussen, roggen en haaien.
Uiterlijk: Lange, blokvormige kop die tot 1/3 van het lichaam van de walvis uitmaakt, met grijze of zwarte huid, die achter de kop en aan de zijkanten gerimpeld neigt te zijn. Korte, brede flippers, brede, driehoekige staart en een enkel blaasgat.
Hoe jagen Potvissen?
Potvissen eten wel meer dan 900 kg aan voedsel per dag. Om hun prooi te vinden, bij voorkeur gigantische inktvissen, duiken ze gemiddeld tussen de 300 en 1200 meter diep, hoewel ze wel tot 2 km diep kunnen duiken tijdens het jagen. Een gemiddelde duik duurt ongeveer een uur.
De Potvis produceert de luidste dierengeluiden ter wereld, akoestische ‘klik’ geluiden, welke worden gebruikt om de prooi te lokaliseren en vermoedelijk ook om deze te verlammen.
De tanden in de onderkaak van de Potvis zijn 18 tot 20 centimeter lang en passen in uitsparingen langs de onderzijden van de bovenkaak. Boventanden groeien er nooit uit de bovenkaak.
Potvissen en reuzeninktvissen zijn gezworen vijanden. Hoewel er nooit gevechten werden waargenomen vertoont de huid van Potvissen regelmatig ronde littekens. Aangenomen wordt dat ze afkomstig zijn van de zuignappen van reuzeninktvissen.
Wanneer ze op kleinere vissen jagen kunnen groepen Potvissen samenwerken om zo scholen vis in een bal samen te jagen. Voor kleine vissen is dit een overlevingsstrategie: individuele vissen lopen meer kans opgegeten te worden dan de vissen die in een grote groep zwemmen.
Zijn Potvissen sociaal?
Buiten de paartijd leven volwassen Potvissen meestal solitair. Vrouwtjes en hun nageslacht verzamelen zich in groepen tot maximaal 20 leden. De mannetjes vertrekken meestal zodra ze rond de 4 jaar oud zijn en vormen dan groepen samen met andere jonge mannetjes. Wanneer ze ouder worden scheiden ze zich weer daarvan af en trekken ze alleen verder.
Volwassen mannetjes zijn de enige Potvissen die zich soms in de koude wateren rond de poolgebieden wagen. De groepen vrouwelijke dieren en jongeren verblijven altijd in de tropische en meer gematigde zones.
Potvissen spenderen veel tijd aan de jacht. Soms stoppen er echter mee om zich bezig te houden met meer sociaal gedrag zoals mekaar roepen en tegen mekaar aanwrijven.
Wanneer ze worden aangevallen vormen Potvissen een ‘margriet-formatie’, ze omcirkelen een kwetsbaar lid van de groep met hun staart naar buiten om aanvallers af te schrikken.
Hoe snel kunnen Potvissen zwemmen?
Een Potvis zal meestal met een gemiddelde snelheid tussen de 5 en 15 km per uur zwemmen. Ze kunnen echter wel een snelheden van 35 tot 45 km per uur halen en die snelheid ongeveer één uur volhouden.
Hoe planten Potvissen zich voort?
Mannetjes zijn geslachtsrijp wanneer ze 18 jaar oud zijn, vrouwtjesdieren rond de 9 jaar. Mannetjes strijden om te mogen paren en paren meestal met verschillende vrouwtjes. Ze richten geen harem op met meerdere vrouwtjes zoals sommige andere dierensoorten doen.
De zwangerschap duurt ongeveer 15 maanden en resulteert in de geboorte van één enkel kalf. De geboorte is een sociale gebeurtenis, de rest van de groep vormt een beschermende barrière rondom de moeder met het kalf. Het kalf kan soms tot wel 13 jaar lang door de moeder gevoed worden, hoewel het meestal gespeend wordt rond 2 jaar. Vrouwelijke dieren paren elke 4 tot 20 jaar, tot ze ongeveer 40 jaar oud zijn.
Hoe oud worden Potvissen?
Potvissen hebben een levensduur die gelijkloopt met die van mensen, ze worden ongeveer 70 jaar oud. Mannetjes bereiken hun volledige grootte pas als ze ongeveer 50 jaar oud zijn.
Hoeveel potvissen zijn er vandaag de dag?
Het aantal potvissen in de wereld is niet bekend, maar wordt geschat op ongeveer 360.000. Daarmee is de potvis een van de talrijkste van alle grote walvissen.
Hebben Potvissen vijanden?
Orka's vormen de grootste natuurlijke bedreiging voor potvissen, hoewel ook bekend is dat grienden en valse orka's op potvissen jagen. Orka’s jagen op hele potvissen en zullen proberen een kalf of zelfs een vrouwtje te vangen, maar de mannelijke potvissen zijn over het algemeen te groot en te agressief om op te jagen.
Potvissen zijn ook veel bejaagd door mensen. Naast de gebruikelijke opbrengst uit de jacht op walvissen - voedsel, blubber en olie - leverden Potvissen nog andere zaken op die waardevol waren in de tijd van de walvisjacht.
- Walschot (spermaceti) - werd gebruikt in een verscheidenheid van farmaceutica, evenals kaarsen, zalven, cosmetica en om voorwerpen weerbestendig te maken.
- Ambergris - Een wasachtige substantie gevormd in het spijsverteringsstelsel van de Potvis door de irritatie van de monddelen van de bek van reuzeninktvissen (op deels dezelfde manier als waarop parels worden gevormd in oesters). De Potvissen produceren dit Ambergris zeer langzaam, in de loop der jaren, zodat objecten die het in het spijsverteringsstelsel niet verteerd worden, zoals de monddelen van inktvissen, beter verwijdert kunnen worden. Ambergris werd veel gebruikt in de parfum-industrie maar de zeldzaamheid en hoge prijs ervan leidde uiteindelijk tot het gebruik van alternatieven.
Vallen Potvissen mensen aan?
Hoewel potvissen zich over het algemeen terugtrekken van schepen, is het in zeldzame gevallen voorgekomen dat ze kleine boten ramden. Sommige wetenschappers denken dat potvissen zich menselijke agressie uit het verleden herinneren en vijandig zijn geworden, maar anderen denken dat hun aanvaringen louter toeval zijn.
Zeven geschikte potvisfeiten
- Potvissen hebben de grootste koppen en hersenen op aarde. Hun hersenen zijn vijf keer zwaarder dan die van een mens.
- De witte walvis in Moby Dick is gebaseerd op twee echte potvissen: een walvis die het schip Essex ramde en tot zinken bracht en een albino volwassen mannetje dat Mokka Dick werd genoemd.
- Potvissen zijn genoemd naar de spermaceti die uit hun lichaam worden getrokken.
- Potvissen bevruchten de oceanen met hun uitwerpselen, die naar boven drijven en worden geconsumeerd door fytoplankton.
- Van volwassen mannetjes potvissen is bekend dat ze af en toe orka's aanvallen om te wedijveren om voedsel.
- Het hart van een potvis weegt ongeveer evenveel als dat van twee volwassen mensen (125 kg).
- Het hoogste geluidsdrukniveau dat ooit door een dier werd geregistreerd, was dat van een potvis voor de kust van Noord-Noorwegen. De enkele klik bereikte 235 (dB re 1 μ Pa), wat gelijk is aan de geluidsdruk van de Saturnus V raket gehoord op ongeveer een meter afstand (3 voet). Deze opname bewees de "Big Bang"-hypothese, die stelde dat potvissen hun prooi met geluid konden verdoven of zelfs doden.
