De polaire gespreksonderwerpen van Spitsbergen
Het lijkt misschien vreemd dat een ijzige, besneeuwde, met beren bezaaide eilandengroep aan de rand van de wereld zo'n hotspot (bij wijze van spreken) van openluchttoerisme kan zijn.
Maar als je eenmaal Svalbard bezoekt, wordt deze schijnbare vreemdheid een stuk logischer.
Dat komt omdat deze Arctische archipel, die zo ver naar het noorden ligt dat het de term "off the grid" herdefinieert, zichzelf al snel de moeite waard bewijst van herhaalde bezoeken, uitgebreid onderzoek en lange gesprekken bij de koffie.
Om een idee te krijgen van wat deze Arctische eilanden zo speciaal maakt, zijn hier 16 Svalbard-feiten die je er misschien toe aanzetten om je eigen Svalbard-reis te overwegen.
Afbeelding door Oliver Vogler
1. Er zijn meer ijsberen in Spitsbergen dan mensen
Dit Spitsbergenfeit verklaart ook de tweede vermelding op deze lijst.
De meest recente telling van ijsberen, uitgevoerd door het Noorse Poolinstituut in 2004, schatte het aantal ijsberen in Spitsbergen op ongeveer 2.650 en mogelijk zelfs 3.600. Op het moment van de telling woonden er ongeveer 2.000 mensen in de hoofdstad van de archipel, Longyearbyen, en ongeveer 2.600 in Spitsbergen als geheel.
Uit een andere telling in 2015 bleek dat het aantal ijsberen sinds 2004 met 42% is toegenomen.
2. Je bent wettelijk verplicht om warmte bij je te hebben in Spitsbergen
Nee, niet de hitte waar je waarschijnlijk aan denkt. We bedoelen geweren. Grote geweren.
De wet in Spitsbergen, in 2012 gepubliceerd door de gouverneur van Spitsbergen, verplicht iedereen die buiten de nederzettingen van de archipel reist om zichzelf uit te rusten met de middelen die nodig zijn om een ijsbeer af te schrikken. Vertaling: Pak een heel groot geweer in, zoals de geweren die onze gidsen bij zich hebben.
3. Spookstad Svalbard staat in de top tien van spooksteden wereldwijd
Het lijkt toepasselijk dat de plaats met de grootste ijsbeerpopulatie (en verplichte geweerregel) ook een van 's werelds top spooksteden heeft, nietwaar?
Pyramiden, dat in 1927 door de USSR van Zweden werd gekocht, werd jarenlang gebruikt als mijnbouwgemeenschap en telde ooit meer dan duizend inwoners. In die tijd was het niet eens zo'n slechte plaats: Pyramiden had zijn eigen overdekte zwembad en ook een theater, muziekkamer en bibliotheek.
Maar helaas zijn dit de enige overlevenden van deze uitgeholde plek, die tijdens de Russische valutacrisis van 1998 werd verlaten.
4. Spitsbergen Rendieren heeft zijn eigen soort
Er leven naar schatting 10.000 rendieren in Spitsbergen Rendieren, die allemaal hun eigen ondersoort hebben. Dit zijn de toepasselijke namen Spitsbergen Rendieren.
Spitsbergen Rendieren zijn de kleinste rendieren die er bestaan. Ze hebben een lichtere vachtkleur, een rondere kop en kortere poten dan andere rendieren en ze leven al zo'n 5000 jaar op Spitsbergen.
Desondanks is het een triester feit dat deze dieren begin 1900 bijna uit hun bestaan werden gejaagd, totdat herstelprogramma's hen te hulp schoten.
5. Spitsbergen is eigenlijk een poolwoestijn
Voor de poolkenners onder ons is dit misschien wel het minst verrassende feit over Spitsbergen. Andere poolgebieden zoals Antarctica en delen van Groenland krijgen immers zo weinig neerslag dat ze ook als woestijn kunnen worden aangemerkt.
Spitsbergen is niet anders: de totale neerslag bedraagt gemiddeld ongeveer 200 mm (7,8 inch) sneeuw en neerslag per jaar, waarbij het noordoostelijke eiland Nordaustlandet de meeste "Arctische woestijn"-kenmerken opeist.
De westkant van Spitsbergen is daarentegen op sommige plaatsen behoorlijk weelderig.
6. Meer dan 40 nationaliteiten noemen Spitsbergen hun thuis
De mate van culturele diversiteit in Spitsbergen zou zelfs indrukwekkend zijn voor een centraal gelegen stad, laat staan voor een verzameling Arctische eilanden halverwege Noorwegen en de Noordpool.
Longyearbyen was aan het begin van de jaren negentig niet langer alleen maar een mijnbouwgemeenschap en vulde zich aan door de toenemende belangstelling voor onderzoek, toerisme en onderwijs. De mensen die zich hier vestigden kwamen uit alle delen van de wereld, wat bewijst dat je niet naar een grote stad (of dorp) hoeft te gaan om te genieten van de voordelen van een multinationale samenleving.
Van al onze Spitsbergenfeiten vinden we dit een van de meest hoopvolle.
7. Je kunt het noorderlicht overdag zien in Spitsbergen
Het noorderlicht kun je het beste zien als de lucht het donkerst is, maar een leuk feitje over Spitsbergen is dat het er niet laat hoeft te zijn om de lucht donker te maken.
Door de ver noordelijke ligging van Spitsbergen is er van oktober tot en met februari overdag maar weinig licht. Tijdens deze lange poolnachten kun je, als de hemel helder genoeg is, je gemakkelijk vergapen aan de dans van deze beroemde poollichtjes.
8. Je kunt ook de middernachtzon zien
Als je tussen half april en half augustus aan boord gaat van een Spitsbergencruise, kun je ook onder de middernachtzon varen. Omdat de kleuren zo levendig zijn in dit licht, kan het helpen om rekening te houden met een aantal fotografische overwegingen.
Het is bijvoorbeeld een goed idee om je foto's eenvoudig te houden en je zoeker te richten op twee of drie kleuren. Je kunt ook voorgrondfoto's gebruiken om je onderwerpen in te kaderen, zodat je een beter 3D-gevoel krijgt.
We raden ook aan om de impact van het licht op het landschap te maximaliseren door je foto's samen te stellen in de zoeker en de horizon een derde van de weg van de bodem te houden, zodat je camera goed belicht.
9. De grootste zee carnivoor ter wereld werd opgegraven in Spitsbergen
Hoewel het logisch lijkt om dit feit in één adem te noemen met ijsberen en piramiden, is het niet onze bedoeling om je van Spitsbergen af te schrikken.
In 2008 legden onderzoekers het 150 miljoen jaar oude Jurafossiel bloot van een van de grootste zeereptielen op aarde, een pliosaurus die sindsdien Predator X wordt genoemd. Er werden delen van de schedel, rug, nek, tanden en een bijna drie meter lange voorpoot gevonden, overblijfselen van een vroegere wereld.
10. Spitsbergen organiseert meest noordelijke bluesfestival op aarde
Spitsbergen kan aanspraak maken op veel van 's werelds meest noordelijke dingen: kleuterschool, universiteit, kerk, postkantoor, museum, commerciële luchthaven en gastronomisch restaurant.
Maar het muziekfestival is een van de coolste, woordspeling bedoeld. Dit muziekfestival, dat bekend staat als Dark Season Blues, vindt eind oktober plaats en markeert het begin van de lange poolnachten. En inderdaad, het donkerblauw van de lucht lijkt een perfecte hemel om zulke klassieke nummers te spelen.
Concerten worden gehouden op verschillende locaties in Longyearbyen, waaronder pubs, restaurants, de kerk en zelfs de plaatselijke kleuterschool. Dit alleen al is een reden voor een Arctische reis, eentje waar Muddy Waters trots op zou zijn.
Foto credit: Svalbardposten
11. Er zijn heel veel fossielen in Spitsbergen
Spitsbergen heeft een rijke, diverse en lange geologische geschiedenis, waardoor de eilanden perfect zijn voor rotsliefhebbers. Je kunt er een grote verscheidenheid aan geologische gebeurtenissen bestuderen, waaronder tektonische plaatbewegingen en continentale drift.
Veel rotsen in Spitsbergen bevatten ook fossielen van zeedieren die ooit in de Lapetus Oceaan leefden. Later in de geologische tijd, toen Spitsbergen begon te zinken en rivieren het Caledonisch Gebergte erodeerden, werden zandstenen en conglomeraten afgezet op kustmilieus, meren en delta's. In deze afzettingen kun je nog steeds zand en conglomeraten vinden.
In deze afzettingen kun je nog steeds de vele primitieve vissen en planten vinden, een feit op Spitsbergen dat vooral interessant is voor fossielenliefhebbers.
12. Spitsbergen zit ook vol met Noordse Sternen.
Met andere woorden, het zit er vol mee.
De Noordse Stern is een kleine zeevogelsoort die circumpolair verspreid is en de meest noordelijke van alle sterns is. In het noordpoolgebied kun je Noordse Sternen zien langs de kust van Spitsbergen, vooral in het westen en noorden.
Noordse Sternen broeden als enkele paren, maar meestal in kolonies, met honderden paren. Een ander interessant feit is dat ze het grootste deel van de winter doorbrengen in het pakijs van de Antarctische Oceaan voordat ze eind mei of begin juni terugkeren naar Spitsbergen.
Tussen eind augustus en half september keren ze terug naar het zuiden.
13. Spitsbergen is eigenlijk een zomerparadijs voor vogels
Het laatste Spitsbergenfeit illustreert deels de reden voor de blijvende populariteit van Spitsbergen: Het is een van 's werelds beste locaties om vogels te kijken.
Miljoenen vogels worden aangetrokken door de eilanden van Spitsbergen vanwege hun overvloed aan voedsel. Dankzij deze overvloedige voedselvoorraden kunnen verschillende vogelsoorten broeden en hun jongen in relatieve veiligheid grootbrengen voordat ze naar het zuiden trekken voor de warmere temperaturen tijdens de Arctische winter.
Vogelaars die naar Spitsbergen gaan, wordt aangeraden om begin mei en juni te komen, wanneer het ijs zich terugtrekt en de toendra sneeuwvrij wordt. In deze periode noemen tot drie miljoen vogels de eilanden hun thuis, waarvan de meerderheid afkomstig is van het vasteland van Europa en het Verenigd Koninkrijk.
14. Ijsberen zwerven van Spitsbergen tot Rusland
Niemand kan je beloven dat je ijsberen in het wild zult zien, maar een bemoedigend feit over Spitsbergen is dat als je deze eilanden bezoekt, je op zijn minst een redelijke kans hebt om ze te zien.
Ijsberen in Spitsbergen beslaan een gebied van Spitsbergen tot aan de Russische eilandengroepen Franz Josef Land en Novaya Zemlya. Deze beren worden de Barentszzee populatie genoemd.
Vrouwelijke beren aan de oostkust van Spitsbergen vertonen vaak twee soorten gedrag: Sommigen zwerven door een groot gebied dat zich uitstrekt van Spitsbergen tot Rusland en brengen het grootste deel van hun tijd door met jagen op zeehonden in de zuidelijke grenzen van het Noordpoolijs; anderen hebben een kleiner leefgebied en blijven alleen op Spitsbergen en zijn wateren.
Er gaat niets boven thuis, vooral niet als je thuis Spitsbergen is.
15. Spitsbergen is ook het thuis van zwervende vossen
De Poolvos zie je vaak scharrelen op Spitsbergen. De soort komt op alle eilanden voor, van drijfijs tot de bergen van Spitsbergen.
In de zomer zijn ze echter het liefst op de toendra in de buurt van vogelkliffen. Ze eten verschillende soorten voedsel, afhankelijk van de beschikbaarheid, en voeden zich in de lente en zomer graag met zeehondenbaby's, zeevogels en ganzen.
In de winter richten Poolvossen hun aandacht op aas van zeehonden en rendieren.
16. De wereldwijde zaadkluis van Spitsbergen (ook wel Doomsday Vault genoemd) bevindt zich op Spitsbergen
Als je denkt dat dit laatste Spitsbergenfeit verzonnen klinkt, ben je niet de enige.
De Svalbard Global Seed Vault is de allerlaatste opslagplaats van 's werelds belangrijkste gewassen. De kluis ligt diep opgesloten in een berg doorweven met permafrost en beschermt deze gewassen in zaadvorm in het geval van een wereldwijde catastrofe.
Genenbanken van over de hele wereld hebben bijgedragen, waardoor de Svalbard Global Seed Vault gevuld is met een verbazingwekkende 930.000 gewasvariëteiten.
Toch is dit slechts een fractie van wat de kluis zal bevatten: 4.5 miljoen gewassoorten, met elk gemiddeld 500 zaden, levert een totale kluiscapaciteit op van 2,5 miljard zaden.
Nog niet zo lang geleden haalde de kluis de krantenkoppen toen smeltende permafrost de zaden bedreigde, maar de Noorse beheerders hebben sindsdien verbeteringen aangebracht om herhaling te voorkomen. De kluis is een voorzorgsmaatregel die we hopelijk nooit nodig zullen hebben, maar die zeker niet hoeft te mislukken.
